Rozdwojenie jaźni (dysocjacyjne zaburzenie tożsamości) być może ma najbogatszą historię i kontrowersyjną reputację. Jeszcze zanim psychologia i psychiatria istniały, jako odrębne dyscypliny, osoby cierpiące na tę chorobę były diagnozowane, jako opętane przez jakiegoś ducha lub demona. I dopiero po kilku stuleciach stało się jasne: dwie osoby istniejące w jednej osobie to choroba wymagająca wykwalifikowanego leczenia. Rozdwojenie jaźni jest rzadkim zaburzeniem psychicznym, w których osobowość człowieka jest podzielona. Chorzy mogą czuć, że żyje w niej kilka osobowości, które myślą, działają lub mówią na różne sposoby, a nawet mogą mieć sprzeczne wspomnienia i doświadczenia. Mogą mieć różną płeć, wiek, narodowość, temperament, inteligencję, światopogląd i różnie reagować na te same sytuacje.
Współczesność i rozdwojenie jaźni
We współczesnym świecie ten stan często występuje z powodu szybkiego tempa życia i emocjonalnego przeciążenia myślami. Rozdwojenie jaźni zostało po raz pierwszy opisane przez szwajcarskiego lekarza Paracelsusa już w XVI wieku. Jednak oficjalnie zarejestrowano ją w 1975 roku. Wielu ludzi wątpiło w istnienie choroby i było przekonanych, że osoby tylko odgrywają rolę. Obecnie wiele zaburzeń osobowości jest oficjalnie uznawane za chorobę i wymagają obowiązkowego leczenia.
Rozdwojenie jaźni – przyczyny
Co powoduje rozdwojenie jaźni? Często przyczyną jest poważny uraz emocjonalny w dzieciństwie. Stan ten może również objawiać się w wyniku nawracającego skrajnego wykorzystywania fizycznego, seksualnego lub emocjonalnego oraz choroby psychicznej, która nie została wcześniej zidentyfikowana.To zaburzenie jest psychologicznym mechanizmem obronnym, w którym osoba zaczyna postrzegać to, co się z nią dzieje, tak, jakby działo się to z kimś na zewnątrz.
Często rozdwojenie jaźni jest wynikiem poważnych urazów psychicznych. Może to być śmierć bliskiej osoby, tragiczny wypadek i udział dziecka w tej sprawie w charakterze świadka itp. Żadne dziecko nie rodzi się, jako ukształtowana osoba, dzieje się to w procesie dorastania i pod wpływem osobistych doświadczeń, czynników zewnętrznych, obserwacji wzorców zachowań i innych okoliczności. W sprzyjających dla dziecka warunkach wszystkie aspekty łączą się w koncepcję siebie samego, jako integralnej i zjednoczonej osobowości: doświadczenie, wspomnienia, emocje, percepcja itp. Są zintegrowane z tą osobowością i istnieją nierozerwalnie z nią.
Jakie są oznaki rozdwojenia jaźni?
Zaburzenie dysocjacyjne może przybierać dwie formy: opętania i niekontrolowania. W pierwszym przypadku zaburzenia osobowości zwykle manifestują się, jako siła zewnętrzna, która przejmuje kontrolę nad człowiekiem, zmuszając go do mówienia i działania w sposób dla niego zupełnie niezwykły. W takich przypadkach osobowość jest wyraźna. Alternatywna osobowość pojawia się mimowolnie, bez wpływu samej osoby. Potrafi mówić i zachowywać się w niecodzienny sposób, jakby była opętana przez inną osobę lub nawet inną istotę.
Forma niekontrolowana jest mniej wyraźna. Ludzie mogą nagle poczuć zmiany w swoim poczuciu siebie, czasami wyraża się to w fakcie, że wydają się być obserwatorami własnej mowy, emocji i działań. W tym stanie osoba czuje się oderwana od swoich procesów fizycznych i psychicznych. Niektóre objawy mogą być zauważalne dla innych. Na przykład osoba może mieć różne preferencje (w odniesieniu do jedzenia, odzieży itp.), a potem nagle wraca do starych.
Oprócz objawów psychicznych, pacjenci z dysocjacyjnym zaburzeniem tożsamości cierpią również na objawy występujące pod postacią somatyczną, takie jak nadpobudliwość fizyczna, nadmierna reakcja na ból, idiopatyczny ból żołądkowo-jelitowy oraz częste występowanie zaburzeń autoimmunologicznych, takich jak np. reumatoidalne zapalenie stawów.
Rozdwojenie jaźni – amnezja dysocjacyjna
Osoby zmagające się z rozdwojeniem jaźni mogą również mieć amnezję dysocjacyjną. Mogą mieć luki w pamięci związane z wydarzeniami w ich osobistej biografii (na przykład pewne okresy w dzieciństwie lub okresie dojrzewania, niektóre tragiczne wydarzenia), luki w stabilnej pamięci (na przykład dotyczące wydarzeń, które miały miejsce dzisiaj). Ponadto niektóre okresy mogą zniknąć z pamięci.Tacy ludzie mogą nie tylko słyszeć głosy, ale także doświadczać halucynacji wzrokowych, dotykowych, węchowych i smakowych. Postrzegają te głosy, dźwięki, dotknięcia itp., jako pochodzące od innej osoby (np. tak, jakby ktoś inny chciał płakać ich oczami, słyszą głos osoby, która ich krytykuje). Inne typowe objawy rozdwojenia jaźni mogą obejmować depresję, lęk, nadużywanie substancji psychotycznych, psychogenne napady rzekomopadaczkowe, skłonności do samookaleczeń, zachowania samobójcze i dysfunkcje seksualne.
Co więcej, osoba z rozdwojeniem jaźni może nagle stracić umiejętności, które posiadała kilka godzin temu. Nie wie, jak korzystać z kuchenki mikrofalowej ani jak włączyć telewizor. Utrata wspomnień może dotyczyć wydarzeń, które miały miejsce wczoraj lub godzinę temu, a także kluczowych wydarzeń traumatycznych. Na przykład osoba nie wie o śmierci krewnego, ponieważ tego nie pamięta, istnieje mechanizm ochronny, który chroni świadomość osoby przed bolesnymi dla niej wspomnieniami.
Diagnozowanie rozdwojenia jaźni
Rozpoznanie rozdwojenia jaźni polega na przeprowadzeniu wywiadu, czasem w połączeniu z hipnozą. Specjaliści proszą również pacjentów o prowadzenie dziennika między wizytami lekarskimi, stosowanie testów do diagnozy. Nie ma określonego leczenia farmakologicznego, specjaliści używają głównie terapii słownej, aby pomóc chorym. Prowadzona jest również psychoterapia długoterminowa. Leki są stosowane do kontrolowania objawów depresji, lęku, impulsywności i nadużywania substancji psychoaktywnych.
Leczenie rozdwojenia jaźni
Leczenie jest najskuteczniejsze we wczesnej fazie rozdwojenia jaźni. Na tym etapie w większości przypadków możliwe jest zintegrowanie obu – ja i stworzenie warunków do formowania się integralnej osobowości.Terapia w wieku dorosłym może obejmować elementy farmakoterapii i bez wątpienia psychoterapię. Ma na celu:
- Stabilizacja kondycji chorego
- Wydłużenie czasu trwania obecności naturalnej osobowości
- Identyfikacja relacji między naturalną i alternatywną osobowością oraz znalezienie rozwiązań dla ich integracji
- Zidentyfikowanie kluczowych czynników traumatycznych, które doprowadziły do rozdwojenia jaźni i przełożenie tych wydarzeń na racjonalną terapię psychologiczną itp.
Profesjonalne i indywidualne podejście pozwala na ponowne połączenie i rehabilitację alternatywnego – ja, zmniejszenie wrażliwości chorego na okoliczności, które wywołały u niego wstrząs psychiczny w dzieciństwie, (które stały się wyzwalaczem procesów rozdwojenia), przywrócenie jakości życia.
Jakie jest rokowanie w przypadku rozdwojenia jaźni?
Leczenie może być długotrwałe i trudne, ale może znacznie poprawić jakość życia chorego. Ponieważ rozdwojenie jaźni jest rzadkim i specyficznym stanem, powinno być leczone przez lekarza specjalizującego się w zaburzeniach dysocjacyjnych. Powszechnie stosuje się połączenie psychoterapii, hipnoterapii i leczenia farmaceutycznego.